Գիտական պատմագրությունը և քաղաքական պատմագրությունը տարբեր բաներ են և ունեն տարբեր նպատակներ։

Գիտեք՝ ով է այս մարդը: Միգուցե շատերդ չճանաչեք, քանի որ զբաղված եք քաղաքականությամբ՝ Դոգին եք լսում, կամ լոք-դաուն եք եղել՝ ջոնի-բռջոնի եք լսում:

Գիտելիքի և տեխնոլոգիաների ավելի ու ավելի ուժեղացող դերը ժամանակակից աշխարհաքաղաքական մակարդակի գոյության պայքարում ակնհայտ է, և այն հանգամանքը, որ գիտելիքի ոլորտում թույլի համար հաջողության հասնել շատ ավելի հավանական է, քան ուժի ոլորտում, պետք է ստիպի մեզ փրկության ուղիներ փնտրել նաև այս ուղղությամբ։

2023 թ. դեկտեմբերի 25-ին ՀՀ կառավարությունն ընդունել է մի հակահայկական որոշում, որով սահմանափակում է հայոց լեզվի գործածության ոլորտը, միաժամանակ՝ գաղութացման ենթարկելով հայաստանյան գիտությունը, հատկապես՝ հայագիտությունն ու հասարակագիտությունը՝ իրենց բոլոր գիտակարգերով հանդերձ...

Աշխարհի կառավարող ուժերը լավ գիտեն գիտելիքի և կրթական համակարգի իմաստն ու դերը մարդկության կյանքում, և, ըստ այդմ էլ, գիտելիքի ու կրթական գործի նկատմամբ նրանց ունեցած վերաբերմունքը լակմուսի թղթի նման մի բան է՝ այս հարցում գլոբալ քաղաքականության հիմնական ուղղությունները պարզելու համար։

Ես ուզում եմ դիմել մեր՝ Հայաստանի բժիշկներին. սիրելի բժիշկներ, ձեզանից քանի՞սն են ճանաչում այս մարդուն։ Անկեղծ, ես կերազեի, եթե այս մարդու ժառանգներից մնացած լինեին՝ ավելի մանրամասն կարողանայինք խոսել, բայց եղածներն են լռում, էլ ուր մնաց․․․

Ժամանակին օրենսդրորեն սահմանվում էր, որ պետական գլխավոր պաշտոնյան իրավունք չունի անդամակցելու որևէ քաղաքական կուսակցության։ Հետագայում մեզ համոզեցին, որ քաղաքականությունը կեղտոտ երևույթ է, և այնտեղ ցանկացած բան կարող է լինել ու պատահել։ Կուսակցաքաղաքական գործունեությունը ջհանդամ, բայց գիտությունն էլ հո մաքուր ոլորտ է, կամ, գոնե ներկայացվում է իբրև այդպիսին։ Եվ եթե այդպես է, ուրեմն վաղուց ժամանակն է, որ բոկում աշխատողներն օրենսդրորեն զրկվեն գիտական կոչումներ «շահելու», իսկ գիտության կոմիտեի ժողովուրդն էլ՝ թեմաների մրցույթներում «հաղթելու»` «ի վերուստ շնորհված» «իրավունքից»։ Թող դրանք էլ մյուս պաշտոնյաների պես բավարարվեն աշխատավարձ, պարգևատրում կողմնակի եկամուտ եռամիասնությամբ։ Թե չէ խեղճ գայշնիկ-տամոժնիկների անունն է դուրս եկել, բայց բոկիստներն ու գիտկոմիստներն են աշխարհն ուտում։ Երկրորդներին կանդրադառնանք այլ առիթով, իսկ այժմ նկատենք, որ երբ նայում ես բոկին, մեկ էլ տեսնում ես, թե մի անհայտ բոկոտն, բոկում հայտնվելով, անշեղորեն հարստանում է։ Եվ դեռ դա քիչ է՝ միանգամից ատենախոսություններ է պաշտպանում կամ պաշտպանեցնում ազգական, հարազատ, բարեկամներին (կամ պարզապես վճարունակներին)։ Իբրև դիտարկման թեմա վերցնենք բոկի ներկայիս գլխավոր պաշտոնակատարին (անուն-ազգանուն չենք գրում, որովհետև բացարձակապես ոչինչ չասող բաներ են, իսկ մենք չենք ուզում անիմաստությամբ ավելորդ ծանրաբեռնել ընթերցողի միտքը), որ ոչ միայն ինքն է «տաղանդավոր», այլև պարզվեց, որ իր կինն էլ «լուրջ» գիտնական է։ ՈՒղղակի մինչև ամուսնյակի պաշտոն ստանալը դեռ ի ցույց չէր դրել իր «գիտական» ձիրքը։ Անշուշտ չակերտով ենք ասում, որովհետև գիտություն ասելով, հասկանում ենք, օրինակ՝ «Լույսի տարածումը խավարում», «Տիեզերքի էվոլյուցիայի պրոբլեմները», կամ նման մի վերնագիր, և ոչ թե՝ «Հայաստանի Հանրապետության Բարձրագույն կրթության որակի ապահովման հիմնախնդիրների լուծման ուղիները կրթական բարեփոխումների համատեքստում»։ Համոզված ենք, որ եթե մեկը բարձրաձայն էր կարդում, ապա շունչը կեսից կտրվեց։

Հայոց ցեղասպանութեան նշանաւոր ուսումնասիրող Վահագն Տատրեանի (1926(1), մայիսի 26 – 2019, Օգոստոսի 7) կեանքն ու գիտական գործունէութիւնն առանց վարանելու կարելի է բնութագրել որպէս իրական առասպել։ Անգնահատելի է նրա ներդրումը Հայոց ցեղասպանութեան ուսումնասիրութեան բնագաւառում։ Տատրեանը, մասնաւորապէս, Հայոց ցեղասպանութեան ուսումնասիրութեանը հաղորդելով նոր որակ՝ հիմնարար հարցադրումներով եւ գիտական նոր տեսութիւնների ու համեմատական ցեղասապանգիտութեան հենքի վրայ այն դարձրեց հասանելի միջազգային գիտական շրջանակներին։

Հին Հայաստանում մաթեմատիկական գիտելիքների զարգացման մասին են վկայում հազարամյակներ առաջ կառուցված ամրոցներն ու պալատները, տաճարներն ու եկեղեցիները, ճանապարհները, կամուրջներն ու ոռոգման համակարգերը:

Երեկ վերջապես ջերմ, ազգային արժեքներով պարուրված մթնոլորտում էի հայտնվել՝ ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետի մեր ուսանողի հրավերով ներկա էինք իր հայրիկի՝ սիրիահայ վաստակաշատ հայագետ, դոկտոր ՀԱԿՈԲ ՉՈԼԱՔՅԱՆԻ 75-ամյակի հանդիսությանը։